Ιστορία Λαογραφικού Μουσείου Συνετίου

Το Λαογραφικό Μουσείο Συνετίου Άνδρου στεγάζεται στις αίθουσες του παλαιού Δημοτικού σχολείου του χωριού, το οποίο κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και ανήκει στη κατηγορία των υπέροχων νεοκλασικού ρυθμού σχολείων, τύπου "Καλλία". Πράγματι για 100 και πλεον χρόνια στις αιθουσές του φιλοξένησε τους μαθητές και τις μαθήτριες του χωριού, όπου τελικά το 1998 έπαυσε να λειτουργει ως Δημοτικό Σχολείο λόγω μικρού αριθμού μαθητών. Επισκευάστηκε  το 1960-62 με έξοδα του κράτους και δωρεές όλων των απόδημων Συνετιανών, ενώ με δωρεά του Ιωάννη Γουλανδρή διαμορφώθηκε σπίτι για τον δάσκαλο  στην εσωτερική αυλή του.

Από το έτος 2000 κι αφού πρώτα ανακατασκευάστηκαν οι εσωτερικοι και εξωτερικοί του χώροι, λειτουργεί ως Λαογραφικό Μουσείο που ίδρυσε  ο αείμνηστος πλοίαρχος Ε.Ν. Γιαννούλης Φακής συνεπικουρούμενος από συγχωριανούς του. Τα αξιόλογα εκθέματά του  αποτελούν περιουσία του Δ.Δ. Συνετίου και  η συγκέντρωση, η συντήρηση και  η ανάδειξή τους υποστηρίζεται από το Σύλλογο Φίλων του Λαογραφικού Μουσείου Συνετίου, ένα κοινωφελές, μη κερδοσκοπικό Σωματείο. Άλλωστε αυτός ήταν κι ο μοναδικός λόγος ίδρυσης αυτού του Συλλόγου. 

O επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει σε αναπαράσταση ένα παραδοσιακό Συνετιανό σπίτι με όλα του τα δωμάτια, τον εξοπλισμό και τους βοηθητικούς χώρους σε ορατό πεδίο. Ο κάθε χώρος ανεκτίμητης συναισθηματικής αξίας, παραπέμπει σε εποχές ήρεμης οικογενειακής ζωής, απαλλαγμένης από το άγχος της σημερινής καθημερινότητας.

Χωριό στην Ανατολική πλευρά της Άνδρου ανάμεσα στις ευρύτερες περιφέρειες της  «αστικής» Χώρας,από την οποία απέχει 7 χμ. και του «αγροτικού» Κορθίου από το οποίο απέχει 14 χμ. Είναι χτισμένο στην πλαγιά βουνού, σε ύψος 300-400 μέτρα από τη θάλασσα. Η πλαγιά καταλήγει σε χαράδρα με ποτάμι, που τη δένει με το απέναντι βουνό, το Κούρβουλο.

Η ονομασία του χωριού, σύμφωνα και με τη γραφή του, υποστηρίζεται ότι προέρχεται από τον Συνετό, τον πρώτο οικιστή που είχε ως τεκμάριο την περιοχή. Η γραφή «Συνέτιον» δεν θεωρείται και τόσο σωστή,γιατί στην εποχή της Τουρκοκρατίας Συνέτια ονομάζονταν εκείνα τα χωριά που ήταν απαλλαγμένα από το φόρο της Δεκάτης, πράγμα που ιστορικά δεν ίσχυε για το χωριό. Θρύλος  της περιοχής  αποδίδει την ονομασία του χωριού στον ίδιο το Χριστό που περνώντας απο τον οικισμό και ερωτώμενος για την επωνυμία του ,απάντησε: «ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΙ». Κατά άλλη εκδοχή του θρύλου, πέρασε από το χωριό, συζήτησε με τους κατοίκους , τους χαρακτήρισε συνετούς και το χωριό τους «Συνετί». Ιστορικά στοιχεία για την παλαιότητα του χωριού δεν υπάρχουν. Πιθανολογείται ότι δημιουργήθηκε τον 17^ο αιώνα. 

Βρίσκεται σε μια περιοχή με εντονότατο χαρακτηριστικό ανάγλυφο και αξιόλογους γεωλογικούς σχηματισμούς. Το έδαφος αποτελείται κυρίως από μεταμορφωσιγενή σχιστολιθικά  πετρώματα που έχουν σαν αποτέλεσμα  την ύπαρξη αρκετών πηγών με άριστη ποιότητα νερών.

Ξακουστή η παραλία του χωριού με τα βαθιά καταγάλανα καθάρια νερά, τα κατάλευκα χαλαζιακά βότσαλα, και τις σπηλιές με τη απέραντη δροσιά, το γλυκό νερό και τους   σταλακτίτες. Αγαπημένος προορισμός των ντόπιων και των παραθεριστών που την ανακαλύπτουν.

Συνετί - Διποτάματα

Το στολίδι του χωριού όμως είναι τα Διποτάματα, η ρεματιά – φαράγγι κάτω από το χωριό. Άβατη σε κάποια σημεία αρχίζει από το μέσα Βουνί και το Γιανισαίο και καταλήγει στον όρμο του χωριού. Η ροή των νερών εκεί είναι μόνιμη ακόμα και το πιο ξηρά καλοκαίρια. Σε κάποια σημεία σχηματίζει μικρές λίμνες εντυπωσιακών χρωματισμών και σχημάτων. Το οικοσύστημα αποτελείται από την πλούσια πανίδα και χλωρίδα της περιοχής, με αντιπροσωπευτικά είδη, τα πλατάνια, τον σπιζαετό και τις ιδιαίτερες πεταλούδες που υπάρχουν κατά χιλιάδες τους καλοκαιρινούς μήνες. Σε όλο του το μήκος, το φαράγγι πλαισιώνεται από ένα δίκτυο νερόμυλων - μνημεία  της προβιομηχανικής εποχής.

Στην περιοχή «Χάλαρα» του χωριού, βρίσκεται το περίφημο «Δρακόσπηλο». Σήμερα το στόμιό του έχει σκεπαστεί από τον επαρχιακό δρόμο και όπως λέγεται είναι ανεξερεύνητο λόγω του μεγάλου βάθους του και της βαραθροειδούς μορφής του.

Απέναντι από το χωριό ο «καθρέπτης» του, το θρυλικό Κούρβουλο, βουνό απόκρημνο ανάμεσα σε δύο φαράγγια, των Διποταμάτων και της τραχιάς Λαβαντάρας, στο έλεος των βοριάδων, με λιγοστή βλάστηση αν και γεμάτο από μικρές διάσπαρτες πηγές.

Αντίθετα η πλάγια που είναι χτισμένο το χωρίο πιο ομαλή, πιο «χωμάτινη», έχει αξιόλογη, άγρια βλάστηση. Καλλιεργούνται ελιές, αμπέλια, συκιές, και υπάρχουν και αρκετοί κήποι – μποστάνια όπου υπάρχει νερό. Το κρασί και τα σύκα της περιοχής ξακουστά.

Γενικές πληροφορίες για το Συνετί

Τα ξωκλήσια, τα γραφικά δρομάκια, τα παλιά πέτρινα κτίσματα ,οι περιστεριώνες, οι νερόμυλοι, η πλατεία του χωριού με την ξακουστη "βρύση" της και βεβαίως το εμβληματικό κτήριο του Λαογραφικού Μουσείου προσθέτουν τις τελικές πινελιές σε ένα μοναδικό τοπίο.

Στο Συνετί μπορείς να απολαύσεις εκλεκτό φαγητό με τις ντόπιες γεύσεις, φουρτάλια με ντόπιο λουκάνικο και λούζα, τυρί αρμεξιά, τυρί κοπανιστή, σαλάτα με αντράχλα και κάπαρη, Συνετιανό κρασί και ρακί και ν’ακούσεις τους θρύλους των Διποταμάτων και ιστορίες από τα παλιά. 

Κάθε χρόνο το μήνα Δεκέμβριο αναβιώνει στο χωριό το παιχνίδι των "καρύδιών". Ένα παιχνίδι με τράπουλα, που το κέρδος για τον νικητή δεν είναι σε χρήματα αλλά σε καρύδια! Το έθιμο αυτό χρονολογείται από πολύ παλιά.

Οι κάτοικοι της περιοχής παλαιότερα είχαν σαν κύρια ασχολία το ναυτικό επάγγελμα, το οποίο εξασφάλισε υψηλό βιοτικό επίπεδο στους περισσότερους. Αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας ήταν η ανάπτυξη του χωριού και η ενασχόληση πολλών με τα γράμματα και τις επιστήμες. Ονομαστό πνευματικό τέκνο του χωριού ο αείμνηστος Βασίλειος Τατάκης ,φιλόσοφος και πανεπιστημιακός δάσκαλος.